خاطره‌نگاری به شکل زندگی‌نامه خودنوشت، از گونه‌های رایجی بود که میان زنان تاریخ معاصر ایران مقبول افتاد و عرصه‌ای برای نمایش «خود» در پرتو شناخت «دیگری» شد.
گذشته ایران همچون تاریخ هر سرزمینی، تاریخی است «مذکر» که در آن، مرد همواره یکه‌تاز میدان بوده است. این تاریخ را مردان به وجود می‌آوردند ادامه می‌دهند و سرانجام نیز متن کتاب به دست مردان نوشته و تدوین می‌شود. در کل دوره تاریخ ادبیات ایران تا دوره ناصری، جز چند رساله فقهی، نمونه دیگری از نوشته‌های مکتوب زنان به نثر در دست نیست؛ لذا تا ادبیات معاصر، ما روایتی زنانه به قلم خود زنان نداریم. اما به دلیل تحولات این دوره، که یکی از نمودهای بارز آن، گسترش سوادآموزی در میان زنان بود، سه قالب «نامه» و «سفرنامه» و «رساله» نمونه‌هایی از نثر زنان بود که به وجود آمد.
گزارش سفر به قلم زنان و نوشتن وقایع به زبان ساده و گزارشی، شروعی تازه در ادبیات زنانه محسوب می‌شود و شاید بتوان گفت سفرنامه‌ها، اولین زمینه‌های پیدایش داستان‌نویسی زنانه‌اند که با تحولات برآمده از انقلاب مشروطیت، طرح مسائل زنان و حضور جدی آنان در فعالیت‌های اجتماعی و ادبی برجسته می‌شود.
زنان نویسنده این دوره به دو دسته درباری و غیردرباری تقسیم می‌شوند. آثار زنان درباری شامل نامه و خاطره است و زنان طبقه متوسط که اغلب روشنفکر بوده‌اند به نثر روزنامه‌ای گرایش داشته‌اند. نجم‌آبادی که حضور زن در اجتماع را با حضور زن در فرهنگ مکتوب مصادف می‌داند نیز بر این نظر است که با انتشار روزنامه‌ها و چاپ سخن زنان در آن‌ها، فضای گفتمانی زنانه، از فضای گفتاری به فضای نوشتاری انتقال یافت و زنان، اهل سخن فرض شدند. در این میان خاطره‌نگاری به شکل زندگی‌نامه خودنوشت، از گونه‌های رایجی بود که در میان زنان تاریخ معاصر ایران مقبول افتاد و عرصه‌ای شد برای نمایش «خود» در جامعه‌ای که به شدت عرصه خصوصی از عمومی در آن تفکیک و این اقدام، به قول میلانی، عملی پیشرو در آن محسوب می‌شد.
خاطره‌نویسی در انواع گوناگون آن، به معنای امروزین، وقتی در جامعه یا دوره‌ای قبول می‌افتد و رواج می‌یابد که «من» فردی و جمعی در آن جامعه هویت یافته و به وجود آمده باشد و انسان‌ها به استقلال شخصیتی و نقش فردی خود، وقوف یافته و به وجود آمده باشد. این تحول که تحت تاثیر افکار اروپایی در ایران عصر ناصری به وجود آمده بود، خود به عنوان روشی منتقدانه به کار گرفته شد و اغلب مولفان این آثار با آگاهی از «من فردی» و هویت جمعی، آن را ابزاری در ارائه اطلاعاتی فراتر از زندگی خصوصی خویش دانستند و آثاری به وجود آوردند که با تمام تاثیرپذیری از اندیشه‌های غربی در شکل‌گیری آن، روندی جدای از جریان خاطره‌نویسی در غرب پیمود و بیشتر در حوزه منابع تاریخی ما جای گرفت تا آثار ادبی که نوع غالب زندگینامه‌های غربی بود.
انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام کتاب روایت «آن دیگری» (بازنمایی هویت و نقش‌های جنسیتی در خاطره‌نگاری زنان ایران) تالیف سمیه عباسی، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهراء را در 420 صفحه به بهای 180 هزار تومان روانه پیشخان کتابفروشی‌ها کرد.